REACH UYUMLU GÜVENLİK BİLGİ FORMU(e-SDS) & CLP UYUMLU ETİKET

 
Boyatürk Dergisi - 2013 Aralık-Ocak Sayısı

A.B. bölgesinde çoktan başladı. Türkiye’de uygulamaya hazır mısınız? 

1907/2006 EC REACH tüzüğünün yayınlanmasındaki amaç, kimyasalları kontrol altına alarak, zararlılıklarına dair uluslararası geçerlilikte ortak bir veri bankasına sahip olmak, ve bu veriler sayesinde ortak bir zararlılık iletişim diline ulaşmaktır. Endüstrinin elbirliği ile elde edeceği veriler sonucunda bir kimyasal hammaddenin toksikolojik, ekotoksikolojik değerleri hakkında bilimsel verilere dayalı bir fikir birliğine varılması bunun sonucunda ortak bir risk sınıflandırmasının sağlanarak bir anlam kargaşasının ve bilgi kirliliğinin önüne geçilmesi planlanmaktadır. A.B. bölgesinin Birleşmiş Milletlerin kimyasalların sınıflandırılması ve etiketlenmesi konusunda Küresel Uyumluluk Sistemine geçişi için (CLP)1272/2008 sayılı A.B. yönetmeliğini yayımlamasıyla birlikte bu düşünce hayata geçirilmiş bulunmaktadır. (EU) No 453/2010 sayılı yönetmelikle REACH kapsamında bulunan Güvenlik Bilgi Formlarının hazırlanması için en son geçerli kriterleri ortaya koymuştur.

Kimyasal mevzuatlara ilişkin dünyadaki bu tür gelişmeleri yakından takip eden ülkemiz otoriteleri de gerek sürmekte olan A.B. mevzuatlarına uyum süreci gerekse de küresel uyumu sağlamak için çalışmalarını sürdürmektedir. Bu amaçla, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bu yıl CLP uygulamalarının ülkemizdeki bir karşılığı olacak şekilde bir taslak yayımlamıştır. Bu taslak hali hazırda geliştirilmekte olup, bu yıl sonuna kadar son hali verilerek yönetmelik olarak yayımlanması beklenmektedir. Türk kimya endüstrisinde halen kullanılmakta olan mevcut sınıflandırma, etiketleme, ambalajlama kuralları sektör üyelerince henüz net olarak anlaşılmamış ve uygulanmasında çeşitli güçlükler yaşanmaktayken; sınıflandırma, etiketleme, ambalajlamaya dair yeni kurallar getirecek olan bu yeni sisteme uyum anlamında zorlukların kayda değer şekilde artacağını düşünmekteyiz. Bu sistemin uygulanmaya başlanmasıyla, bir yandan Güvenlik Bilgi Formlarının formatı ve içeriği değişirken, diğer yandan da etiketler yeni kurallara göre oluşturulacaktır.

1Haziran 2007 tarihinden beri A.B’de yürürlükte olan 1907/2006 sayılı REACH Yönetmeliği uyarınca, yılda 10 tonun üzerinde piyasaya arz edilen ve tehlike sınıflandırmasına sahip olan kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevreye yönelik maruziyetlerinin kontrolü amacıyla nasıl güvenli bir biçimde elleçleneceğini gösteren Maruziyet Senaryolarının, “genişletilmiş güvenlik bilgi formları (e-SDS)” oluşturacak şekilde güvenlik bilgi formuna eklenmesi gerekmektedir. Bu yeni güvenlik bilgi formları “e-SDS” olarak anılmaktadır.

Ürününüzün aşağıdaki şartları karşılıyor olması halinde, e-SDS tabir edilen ürüne ait genişletilmiş güvenlik bilgi formunu, kimyasalın ilk sevkiyatı öncesinde veya en geç sevkiyat ile birlikte müşterilerinize basılı şekilde veya elektronik ortamda sunmanız ve teslim kaydını tutmanız gerekmektedir:
• Tehlikeli, PBT/ vPvB (persistan, biyobirikimli, toksik/ çok persistan, çok biyobirikimli) veya SVHC olarak sınıflandırılmış bir madde ya da karışımsa; veya
• Tehlike sınıflandırması olmamasına rağmen, insan sağlığı ve çevreye yönelik tehlikeye sahip olan bir maddeden gaz olmayan karışımlar için ağırlıkça >% 1, gaz karışımları içinse hacmen % 0.2 oranlarında içeren bir karışımsa; veya
• Tehlike sınıflandırması olmamasına rağmen, katı veya sıvı karışımlarda ( gaz karışımları hariç) ağırlıkça %≥ 0.1’lik tekil konsantrasyona sahip PBT, vPvB veya SVHC madde içeren karışımsa;
Karışımın içeriğinde en az bir ‘’İşyeri Maruziyet Limiti’’ne sahip kimyasal bulunuyor ise;

Güvenlik bilgi formlarındaki temel değişiklikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

 

Bölüm 1: Madde/ müstahzar ve şirket/ iş sahibinin tanıtımı: (Mevcut ise) kayıt numarası gereklidir;
Maddenin/ karışımın bilinen kullanımları ve tavsiye edilmeyen kullanımları eklenir; Yetkili kişinin e-posta adresi belirtilir;

Bölüm 2: Tehlikelerin Tanıtımı:
Ürüne ait etiket bilgilerini (karışımlar için R ve S ibareleri, sembol(ler); maddeler için R ibareleri ve aynı zamanda H-P bildirimleri, piktogram(lar)) verilir.
Tehlikeli ve tehlikeli olmayan karışımlar şeklinde ayırın;
Tehlike sınıflandırmasına neden olmayan diğer tehlikeleri belirtin (ör. Tozluluk, ozon incelmesi gibi) CLP’nin V no’lu başlığı ve DSD (Tehlikeli Maddeler Direktifi’ne) uygun sınıflandırma*;

Bölüm 3: Bileşimi/ İçindekiler hakkında bilgi:
Tehlikeli olarak sınıflandırılmış, OELV değerine sahip veya PBT/ vPvB tüm maddelerin belirtilmesi gerekir; Bu bölümde farklı olarak ham maddelerin kendilerine ait sınıflandırmaları, eski ve yeni her iki sınıflandırma yöntemiyle de (CLP- H bildirimleri ve DSD-R ibareleri) belirtilir.

Bölüm 7: Elleçleme ve depolama:
Bir kimyasal güvenlik raporu (CSR) gerekliliği varsa, Maruziyet senaryosu ile uyumlu bilgi yer almalıdır;
“Elleçleme” başlığı altında çevreyi koruyucu önlemleri ekleyin;
“Özel (spesifik) kullanımlar” adlı yeni alt bölüm;

Bölüm 8: Maruziyet kontrolleri/ Kişisel korunma (CSR gerekiyorsa)

Maddeye ait DNEL ved PNEC değerleri verilir; Maruziyet senaryosunda belirtilen tanımlanmış kullanımlara ait Risk Yönetim Tedbirlerinin bir özeti eklenmelidir;

Bölüm 11, 12: Toksikoloji bilgisi ve ekolojik bilgi: 
Toksik ve ekolojik test sonuçları, test yöntemleriyle beraber sunulmalıdır;

Bölüm 15: Mevzuat bilgileri:
Kimyasal Güvenlik Raporu (CSA) yapılıp yapılmadığını belirtin; Maddenin bir izin/ kısıtlamaya tabi olup olmadığını belirtin;

Bölüm 16: Diğer bilgiler: 
R cümleciklerinin (tehlike ibareleri) ve H bildirimlerinin metinleri eksiksiz olarak listelenecektir;

Değişikliği durumunda, eklenen, silinen veya değiştirilen bilgileri belirtin;
*1 Aralık 2010’dan 1 Haziran 2015 tarihine kadar, maddeler hem 67/548/EEC sayılı eski Yönetmeliğe (DSD) hem de CLP Yönetmeliği’ne uygun olarak sınıflandırılacaklardır.
• REACH kayıt numarası edinildiğinde;
• Tehlikeli maddeler için 1 Aralık 2010’dan itibaren; tehlikeli karışımlar için 1 Aralık 2015’ten itibaren;  yeni bir tehlike bilgisi veya Risk yönetimi tedbirlerini etkileyebilecek bir bilgi mevcut olduğunda; bir madde CLP Yönetmeliği’ne uygun olarak sınıflandırıldığında;
• REACH kapsamında bir izin verildiğinde veya izin talebi reddedildiğinde;

• REACH kapsamında bir kısıtlama uygulandığında;

Güvenlik bilgi formunun en kısa zamanda güncellenmesi ve geriye dönük olarak geçmiş 12 ay boyunca ürünü tedarik etmiş müşterilere en kısa sürede iletilmesi gerekmektedir.

Bir REACH kayıt numarası alındığında REACH SDS nasıl güncellenmelidir?
Kayıt numarası eklenir; bilinen (kayıt dosyasında tanımlı) kullanımlar ve önerilmeyen kullanımlar eklenir; mevcutsa,her türlü risk yönetim tedbirini içeren maruziyet senaryoları eklenir; güvenlik bilgi formunda yer alan bilgi, ilgili madde için Kimyasal Güvenlik Raporu’ndaki bilgiyle, karışım içinse, bu karışım için bir Kimyasal Güvenlik Değerlemesi (CSA) varsa bununla uyumlu olmalıdır; DNEL (türetilmiş etkisizlik seviyesi) ve PNEC (tahmin edilen etkisizlik konsantrasyonu) mevcut ise verilmelidir;

Not: Bir güvenlik bilgi formu güncellendiğinde, formun ”Revizyon (yeni düzenleme) tarihi” adı verilen en son tarihli versiyonu tüm müşterilere sağlanmalıdır.

REACH Yönetmeliği’ne göre genişletilmiş güvenlik bilgi formu (e-SDS) nedir?
Maruziyet Senaryoları (Kimyasal Güvenlik Raporu’ndan – kayıt dosyasının bir bölümü), REACH kaydı tamamlandıktan sonra güvenlik bilgi formuna eklenmelidir. Güncellenmiş güvenlik bilgi formu “genişletilmiş” güvenlik bilgi formu veya eSDS olarak anılır.
‘Maruziyet Senaryosu’, operasyonel şartlar ve risk yönetim tedbirlerini de içerecek şekilde, maddenin hayat döngüsü boyunca nasıl üretilip kullanıldığını ve üretici veya ithalatçının, maddenin insan sağlığı ve çevreye maruziyetlerini nasıl kontrol atında tuttuğunu veya alt kullanıcılara kontrolü hakkında önerilerini tanımlar.

Not 1: e-SDS, yalnızca yılda 10 tonun üzerinde satılmakta olan ve tehlikeli olarak sınıflandırılmış maddeler için gereklidir.
Not 2: Bir e-SDS, yüzlerce sayfayı bulabilmektedir. Kendilerine bir e-SDS ulaştığında müşteriler, kendi özgün kullanımlarına uygun maruziyet senaryosunu/ senaryolarını tespit etmelidirler. Kendi kullanımlarının kapsam içinde olmaması halinde kendi maruziyet senaryolarını oluşturmaları gerekecektir. 

Maddeler: 1 Aralık 2010 tarihinden itibaren hem DSD hem de CLP’ye göre Güvenlik Bilgi Formlarında “çifte” sınıflandırılacak (dual classification); etiketleme ve ambalajlamaları ise sadece CLP nin yeni kriterleri uygulanacaktır.

Karışımlar: 1 Haziran 2015’e kadar DPD’ye göre sınıflandırılıp, etiketlenebilecekler; bu zaman zarfında “tercihen” CLP uygulanmak istenirse, Güvenlik Bilgi Formlarında çifte sınıflandırma uygulanıp, etiket ve ambalajlar sadece CLP’ye uygun olacak.
1 Haziran 2015 tarihinden itibaren, hem maddeler hem de karışımlar sadece CLP’ye göre sınıflandırılacak, etiketlenecek ve ambalajlanacak.

KISALTMALAR
*Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals (REACH)

*GHS -Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals

*CLP - Guidance on classification, labelling and packaging

*GHS - Kimyasalların Sınıflandırma ve Etiketlendirilmeleri için Global Uyum Sistemi

*CLP - Kimyasal madde ve Müstehzarlar için Sınıflandırma, Etiketleme ve Paketleme Yönetmeliği

*persistent, bioaccumulative and toxic (PBT), or very persistent and very bioaccumulative (vPvB), substance of very high conern(SVHC).
 

 

Bülent Özdemir

Biyolog

Mevzuat Danışmanı / TSE sertifikalı GBF hazırlayıcısı