KİMYA SANAYİNDE GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI VE ÖNEMİ

 BOYATÜRK Dergisi, 2011 Aralık - Ocak Sayısı

Global kimya sanayinde, kimyasalların deÄŸerlendirilmesi hakkında son birkaç yıldır köklü deÄŸiÅŸimler olmuÅŸ ve olmaya devam etmektedir. Tüm bu geliÅŸmeleri takip eden yurdumuzun ilgili otoriteleri de, kimya sanayimizin, bu geliÅŸmeleri, yayınlamakta olduÄŸu yönetmelikler ile takip etmesini ve uygulamasını hükmetmektedir. Güvenlik Bilgi Formlarına iliÅŸkin yeni hükümler de bu geliÅŸmelerin başında gelmektedir. Türkiye’de GBF’lerin, T.C. Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı’nın 26 Aralık 2008 tarihli, 27092 (mükerrer) sayılı yönetmelik hükümlerince hazırlanması gerekmektedir.

Bu yönetmeliÄŸin amacı, piyasaya arz edilen tehlikeli maddelerin ve müstahzarların insan saÄŸlığı ve çevre üzerinde yaratabilecekleri olumsuz etkilere karşı etkin kontrolünü ve verimli gözetimini saÄŸlamak üzere güvenlik bilgi formlarının hazırlanması ve dağıtılmasına iliÅŸkin idari ve teknik usul ve esasları düzenlemektir.

Piyasaya, tehlikeli maddeleri ve/veya müstahzarları sunan her üretici, ithalatçı ve dağıtımcı firma, müÅŸterilerine ve ilgili otoritelere GBF saÄŸlamakla yükümlüdür. Bu form, firmanın bir beyanı olduÄŸundan dolayı, GBF’de verilen bilgiler ürün sahibi/dağıtan firmayı sorumluluk altına sokmaktadır.

Bu yönetmelik hakkında özellikle dikkat çekmek istediÄŸimiz diÄŸer bir husus, Türkiye pazarına verilen GBFlerin, GBF hazırlama konusunda akredite kuruluÅŸtan eÄŸitimini baÅŸarıyla tamamlamış, sertifikalı kiÅŸilerce ve Türkçe hazırlanması zorunluluÄŸudur. Yurdumuzdaki kimya endüstrisinin mevzuat uyumu açısından, önemli sorunlarından biri de, piyasadaki ithal kimyasal GBF’lerinin çoÄŸunun müÅŸterilere Ä°ngilizce olarak sunuluyor olmasıdır. GBF’leri inceleyen herkesin, özellikle de ürünü elleçleyen, nakleden ve üretim yapan her iÅŸçinin Ä°ngilizce biliyor olduÄŸunu varsaymak gerçekçi bir yaklaşım olmayacağı gibi bu durum yönetmeliklere de aykırıdır ve cezai sorumluluklar doÄŸurabilir. Ayrıca, bilinçsiz ellerde hazırlanmış veya tercüme edilerek Türkçeye çevrilmiÅŸ Güvenlik Bilgi Formları’nda yanlış ve/veya eksik bilgiler verilebilmekte, bu sebeple kimyasallarla temas halinde olan herkesi daha ciddi risk altına sokabilmektedir. Sertifikalı kiÅŸilerce Türk mevzuatına uygun hale getirilmesinin diÄŸer bir önemi de, kimyasalın tehlike sınıflandırmasının teyit edilebilmesidir. Zira bazı kimyasallar kasten veya bilgi ve deneyim eksikliÄŸinden dolayı yanlış veya daha düÅŸük tehlike sınıflandırmalarıyla Türkiye sınırlarından girebilmektedir. Güncellemeleri takip etmeyen/edemeyen firmaların hazırlayacağı GBFler, güncel olmayan tehlike sınıflandırması ve bilgilerle dolu olacaktır. Bunu fark etmek için bazen sadece sertifika sahibi olmak yeterli gelmemekte, bu konuda güncel bilgi ve deneyimin önemi ortaya çıkmaktadır. Hatta, mevzuat güncellemelerinin son uygulama tarihinden önce kullanıcılara ulaÅŸtırıldığı elektronik sistemler kullanmak hata riskini ortadan kaldırmaktadır.

Dünyada ve Türkiye’de, REACH YönetmeliÄŸi’nin yayımlanmasının ardından kimyasalların yeniden deÄŸerlendirme süreci baÅŸlamış, bu kapsamlı A.B. yönetmeliÄŸinin getirmiÅŸ olduÄŸu pek çok yeniliÄŸin yanı sıra önümüzdeki birkaç yıl içinde bu yeniliklerin daha da artması beklenmektedir.Kimyasal maddelerin risk sınıflandırmaları deÄŸiÅŸmekte, daha önceden tehlikesiz olan maddeler risk sınıflandırmasına sokulmakta ve risk konsantrasyon aralıkları deÄŸiÅŸmektedir. Maalesef, henüz ilgili yönetmelikler tarafından uyumlaÅŸtırılmış risk sınıflandırması yayınlanmamış kimyasal maddeler için, farklı üreticiler tarafından farklı sınıflandırmalar yapılabilmektedir. Mesleki maruziyet deÄŸerleri ülkeden ülkeye, toksik doz deÄŸerleri ise test yapan firmadan firmaya farklılık göstermektedir. Bu sebeple Küresel UyumlaÅŸtırılmış Sistem (GHS-Global Harmonized System) kapsamında 1272/2008 EC YönetmeliÄŸi A.B.de yürürlüÄŸe girmiÅŸtir.Tüm bu deÄŸiÅŸimlerin bir parçası olarak GBFler de disiplin altına alınarak yeni kurallara ve formata kavuÅŸmuÅŸ, önemi daha da artmıştır. Aralık 2010’dan bu yana A.B’de hammaddeler için sınıflandırma ve etiketler CLP formatında düzenlenmektedir. Åžimdilik hammaddeler için A.B. sınırları dahilinde zorunlu olan ve zamanla daha geniÅŸ bir coÄŸrafya içinde uygulanacak olan geniÅŸletilmiÅŸ (extended) GBFler, içinde maruziyet senaryolarının da bulunduÄŸu,100 sayfayı geçebilen literatür kaynakları halini almaktadır.Türkiye’de Bakanlıklarımız bu geliÅŸmeleri takip etmekte olup, gerekli çalışmalarını tamamladıktan sonra ilgili yönetmelik uyumlaÅŸtırmalarını resmen yayımlayarak endüstrinin uygulamasını talep edeceklerdir.

CRAD olarak, kimya endüstrisine verdiÄŸimiz destek hizmetlerinden biri, sertifikalı ekibimiz tarafından güncel mevzuata uyumlu GBF düzenlenmesidir. Bu ekipte, kimyagerler,kimya mühendisleri, çevre mühendisleri ve biyolog bulunmaktadır. Ekip çeÅŸitli A.B. ülkelerindeki tecrübeli kuruluÅŸlar baÅŸta olmak üzere ülke resmi otoritereleriyle koordinasyon içinde çalışan kurumlardan eÄŸitimler almıştır. GBF düzenleme ve kimyasallar ile ilgili diÄŸer pek çok yönetmelik ve uygulamaları hakkında alınan eÄŸitimler ekibimizin güncel bilgilerle donatılmasını, farklı yönetmeliklerin birbiriyle olan iliÅŸkilerini özümseyerek kimya endüstrisine daha hızlı ve doÄŸru hizmet vermemizi saÄŸlamaktadır.Ayrıca, üyesi olduÄŸumuz Global Kimyasal Danışmanlar ağı GCCN, Kimyasal Zararlılık Ä°letiÅŸim BirliÄŸi ve benzer platformlar, uluslararası mevzuat geliÅŸmeleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmamızı ve en güncel bilgilerle hizmet vermemizi saÄŸlamaktadır. Bu özelliklerimiz sayesinde, kimya sanayinin ulusal ve uluslararası ölçekteki en büyük ve saygın firmalarıyla çalışabilme zeminini yakalayabilmekteyiz.

Firmalara, GBF ile ilgili iki farklı çözüm yolu sunmaktayız:
Birincisi, uzman ve tecrübeli ekibimiz tarafından GBFlerin hazırlanıp firmalara sunulması iken, bir diÄŸeri de, hali hazırda sertifikalı bir uzman istihdam eden kurumların, SDS-PRO adlı bilgisayar sistemini kullanarak sınıflandırma ve GBF’lerini kendilerinin hazırlaması seçeneÄŸimizdir. Kurumumuz bünyesinde de kullanılmakta olan SDS-PRO sistemi sayesinde sınıflandırmalara dair tüm güncel yönetmelik uyumlaÅŸtırmaları zamanında hayata geçirebilmekte ; sınıflandırma hesaplamasına dair saÄŸlama yapabilme imkanı ile insan kaynaklı hataların önüne geçilmektedir. Çok karışık formüllerde dahi ürünün kimyasal tehlike sınıflandırmasını hızla yaparak, kısa sürede GBF’yi müÅŸteriye sunulabilir hale getirebilmektedir. Üstelik bunu 33 faklı lisanda (ÅŸimdilik) yapma özelliÄŸi de bulunmaktadır. Bu özellik, GBF’lerin mevzuat gereÄŸi ürünün pazara verildiÄŸi ülke dilinde hazırlanma zorunluluÄŸunun bulunması sebebiyle, ihracat yapan firmalar için büyük kolaylık saÄŸlamaktadır. Kendini yeni yönetmelik uygulamalarıyla güncelleyen, kullanıcısının kendi uyarı cümlelerini de ekleyebildiÄŸi interaktif bir sistemdir. Yazılım üreticisi Safeware’in Türkiye, Asya ve Kuzey Afrika temsilcisi olarak CRAD’ın Türkiye’de piyasaya arzını gerçekleÅŸtirdiÄŸi bu yazılımı, bugün itibariyla temsilciliÄŸimiz çapında 63 firma ve ruhsatlandırma sürecindeki minimal sınıflandırma konusunda kontrol amacı ile 2 bakanlığımız tarafından kullanmaktadır. Yazılımın Türkçe yüzü ,CRAD tarafından geliÅŸtirilmiÅŸtir. Sistemi kullanan müÅŸterilerimizin öneri ve tavsiyeleriyle , firmaların ihtiyaçlarını maksimum düzeyde karşılayacak niteliÄŸe ulaÅŸmıştır.

SDS-PRO sistemi CRAD’ın teknik alt yapı anlamında yapmış olduÄŸu önemli bir yatırım olmakla beraber, mevzuat uyumu konusunda Türk Kimya endüstrisine sunduÄŸu önemli bir çözümdür.

SaÄŸlık Bakanlığı ,Temel SaÄŸlık Hizmetleri Dairesi’nin biyosidal ürün ruhsatlandırmalarında ve Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,Koruma Kontrol Genel MüdürlüÄŸü’nün tarım ilaç ruhsatlandırmalarında üzerinde sertifikalı kiÅŸinin imzasının bulunduÄŸu GBFler istemesi, bakanlıklarımızın bu geliÅŸmeleri yakından takip ettiÄŸini ve büyük önem verdiÄŸini göstermektedir.

Ayrıca Ä°ngiltere ve bazı A.B. ülkelerinde mevzuat uyumuna dair yapılan denetimlerde, sınıflandırma konusunda insana dayalı hataların meydana gelmesinin önüne geçilmesi adına sınıflandırmalarını dijital bir sistem ile yapılıp yapılmadığı sorgulanmakta ve bir mevzuat uyum kriteri olarak algılanmaktadır.

Firmalara önerimiz, herhangi bir cezai iÅŸleme maruz kalmadan ve ihracatlarının ürünlerinin GBFleri yüzünden aksamasını beklemeden gerekli çalışmaları zamanında yapmalarıdır. GBFlerin aynı zamanda, firmaların mevzuat takibi ve uyumu konusundaki niyet ve ciddiyetlerine dair önemli bir kanaat unsuru oltuÅŸturduÄŸu ve müÅŸterileri nezdinde ticari imajlarına da olumlu katkısı olduÄŸu bilinmektedir. A.B yönetmeliklerine uyumlu olarak hazırlanmış GBFler ile numune gönderen ve ardından A.B. ülkelerindeki firmalar ile çalışma fırsatı bulan müÅŸterilerimizden gelen olumlu geri dönüÅŸlere dayanarak bunu açık ve net olarak ifade edebiliriz.

DiÄŸer pek çok mevzuat kapsamında uyum ve danışmanlık hizmetlerimiz hakkında da detaylı bilgi için firmamızın ofis ve eÄŸitim merkezi ile temasa geçebilirsiniz.


Bülent Özdemir
Biyolog
CRAD Çevre Risk Analiz Denetim ve EÄŸitim Hizm.Ltd.Åžti.


KAYNAKLAR :

1) 27092 Mükerrer Sayılı, 26 Aralık 2008 Tarihli,T.C. Cevre ve Åžehircilik Bakanlığı, Tehlikeli Maddeler Ve Müstahzarlara Ä°liÅŸkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması Ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik
2) Regulation (EC) No.1907/2006 REACH
3) Regulation (EC) No.1272/2008 CLP