REACH UYUMLU GÃœVENLÄ°K BÄ°LGÄ° FORMU(e-SDS) & CLP UYUMLU ETÄ°KET

Boyatürk Dergisi - 2013 Aralık-Ocak Sayısı 

A.B. bölgesinde çoktan baÅŸladı. Türkiye’de uygulamaya hazır mısınız?

1907/2006 EC REACH tüzüÄŸünün yayınlanmasındaki amaç, kimyasalları kontrol altına alarak, zararlılıklarına dair uluslararası geçerlilikte ortak bir veri bankasına sahip olmak, ve bu veriler sayesinde ortak bir zararlılık iletiÅŸim diline ulaÅŸmaktır. Endüstrinin elbirliÄŸi ile elde edeceÄŸi veriler sonucunda bir kimyasal hammaddenin toksikolojik, ekotoksikolojik deÄŸerleri hakkında bilimsel verilere dayalı bir fikir birliÄŸine varılması bunun sonucunda ortak bir risk sınıflandırmasının saÄŸlanarak bir anlam kargaÅŸasının ve bilgi kirliliÄŸinin önüne geçilmesi planlanmaktadır. A.B. bölgesinin BirleÅŸmiÅŸ Milletlerin kimyasalların sınıflandırılması ve etiketlenmesi konusunda Küresel Uyumluluk Sistemine geçiÅŸi için (CLP)1272/2008 sayılı A.B. yönetmeliÄŸini yayımlamasıyla birlikte bu düÅŸünce hayata geçirilmiÅŸ bulunmaktadır. (EU) No 453/2010 sayılı yönetmelikle REACH kapsamında bulunan Güvenlik Bilgi Formlarının hazırlanması için en son geçerli kriterleri ortaya koymuÅŸtur.

Kimyasal mevzuatlara iliÅŸkin dünyadaki bu tür geliÅŸmeleri yakından takip eden ülkemiz otoriteleri de gerek sürmekte olan A.B. mevzuatlarına uyum süreci gerekse de küresel uyumu saÄŸlamak için çalışmalarını sürdürmektedir. Bu amaçla, T.C. Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı, bu yıl CLP uygulamalarının ülkemizdeki bir karşılığı olacak ÅŸekilde bir taslak yayımlamıştır. Bu taslak hali hazırda geliÅŸtirilmekte olup, bu yıl sonuna kadar son hali verilerek yönetmelik olarak yayımlanması beklenmektedir. Türk kimya endüstrisinde halen kullanılmakta olan mevcut sınıflandırma, etiketleme, ambalajlama kuralları sektör üyelerince henüz net olarak anlaşılmamış ve uygulanmasında çeÅŸitli güçlükler yaÅŸanmaktayken; sınıflandırma, etiketleme, ambalajlamaya dair yeni kurallar getirecek olan bu yeni sisteme uyum anlamında zorlukların kayda deÄŸer ÅŸekilde artacağını düÅŸünmekteyiz. Bu sistemin uygulanmaya baÅŸlanmasıyla, bir yandan Güvenlik Bilgi Formlarının formatı ve içeriÄŸi deÄŸiÅŸirken, diÄŸer yandan da etiketler yeni kurallara göre oluÅŸturulacaktır.

1 Haziran 2007 tarihinden beri A.B’de yürürlükte olan 1907/2006 sayılı REACH YönetmeliÄŸi uyarınca, yılda 10 tonun üzerinde piyasaya arz edilen ve tehlike sınıflandırmasına sahip olan kimyasal maddelerin insan saÄŸlığı ve çevreye yönelik maruziyetlerinin kontrolü amacıyla nasıl güvenli bir biçimde elleçleneceÄŸini gösteren Maruziyet Senaryolarının, “geniÅŸletilmiÅŸ güvenlik bilgi formları (e-SDS)” oluÅŸturacak ÅŸekilde güvenlik bilgi formuna eklenmesi gerekmektedir. Bu yeni güvenlik bilgi formları “e-SDS” olarak anılmaktadır.

1Haziran 2007 tarihinden beri A.B’de yürürlükte olan 1907/2006 sayılı REACH YönetmeliÄŸi uyarınca, yılda 10 tonun üzerinde piyasaya arz edilen ve tehlike sınıflandırmasına sahip olan kimyasal maddelerin insan saÄŸlığı ve çevreye yönelik maruziyetlerinin kontrolü amacıyla nasıl güvenli bir biçimde elleçleneceÄŸini gösteren Maruziyet Senaryolarının, “geniÅŸletilmiÅŸ güvenlik bilgi formları (e-SDS)” oluÅŸturacak ÅŸekilde güvenlik bilgi formuna eklenmesi gerekmektedir. Bu yeni güvenlik bilgi formları “e-SDS” olarak anılmaktadır.

Ürününüzün aÅŸağıdaki ÅŸartları karşılıyor olması halinde, e-SDS tabir edilen ürüne ait geniÅŸletilmiÅŸ güvenlik bilgi formunu, kimyasalın ilk sevkiyatı öncesinde veya en geç sevkiyat ile birlikte müÅŸterilerinize basılı ÅŸekilde veya elektronik ortamda sunmanız ve teslim kaydını tutmanız gerekmektedir:

• Tehlikeli, PBT/ vPvB (persistan, biyobirikimli, toksik/ çok persistan, çok biyobirikimli) veya SVHC olarak sınıflandırılmış bir madde ya da karışımsa; veya
• Tehlike sınıflandırması olmamasına raÄŸmen, insan saÄŸlığı ve çevreye yönelik tehlikeye sahip olan bir maddeden gaz olmayan karışımlar için ağırlıkça >% 1, gaz karışımları içinse hacmen % 0.2 oranlarında içeren bir karışımsa; veya
• Tehlike sınıflandırması olmamasına raÄŸmen, katı veya sıvı karışımlarda ( gaz karışımları hariç) ağırlıkça %≥ 0.1’lik tekil konsantrasyona sahip PBT, vPvB veya SVHC madde içeren karışımsa;
Karışımın içeriÄŸinde en az bir ‘’Ä°ÅŸyeri Maruziyet Limiti’’ne sahip kimyasal bulunuyor ise;

Güvenlik bilgi formlarındaki temel deÄŸiÅŸiklikler aÅŸağıdaki gibi sıralanabilir:

Bölüm 1: Madde/ müstahzar ve ÅŸirket/ iÅŸ sahibinin tanıtımı: (Mevcut ise) kayıt numarası gereklidir;
Maddenin/ karışımın bilinen kullanımları ve tavsiye edilmeyen kullanımları eklenir; Yetkili kişinin e-posta adresi belirtilir;

Bölüm 2: Tehlikelerin Tanıtımı:
Ürüne ait etiket bilgilerini (karışımlar için R ve S ibareleri, sembol(ler); maddeler için R ibareleri ve aynı zamanda H-P bildirimleri, piktogram(lar)) verilir.
Tehlikeli ve tehlikeli olmayan karışımlar şeklinde ayırın;
Tehlike sınıflandırmasına neden olmayan diÄŸer tehlikeleri belirtin (ör. Tozluluk, ozon incelmesi gibi) CLP’nin V no’lu baÅŸlığı ve DSD (Tehlikeli Maddeler Direktifi’ne) uygun sınıflandırma*;

Bölüm 3: BileÅŸimi/ Ä°çindekiler hakkında bilgi:
Tehlikeli olarak sınıflandırılmış, OELV deÄŸerine sahip veya PBT/ vPvB tüm maddelerin belirtilmesi gerekir; Bu bölümde farklı olarak ham maddelerin kendilerine ait sınıflandırmaları, eski ve yeni her iki sınıflandırma yöntemiyle de (CLP- H bildirimleri ve DSD-R ibareleri) belirtilir.

Bölüm 7: Elleçleme ve depolama:
Bir kimyasal güvenlik raporu (CSR) gerekliliÄŸi varsa, Maruziyet senaryosu ile uyumlu bilgi yer almalıdır;
“Elleçleme” baÅŸlığı altında çevreyi koruyucu önlemleri ekleyin;
“Özel (spesifik) kullanımlar” adlı yeni alt bölüm;

Bölüm 8: Maruziyet kontrolleri/ KiÅŸisel korunma (CSR gerekiyorsa)
Maddeye ait DNEL ved PNEC deÄŸerleri verilir; Maruziyet senaryosunda belirtilen tanımlanmış kullanımlara ait Risk Yönetim Tedbirlerinin bir özeti eklenmelidir;

Bölüm 11, 12: Toksikoloji bilgisi ve ekolojik bilgi:
Toksik ve ekolojik test sonuçları, test yöntemleriyle beraber sunulmalıdır;

Bölüm 15: Mevzuat bilgileri:
Kimyasal Güvenlik Raporu (CSA) yapılıp yapılmadığını belirtin; Maddenin bir izin/ kısıtlamaya tabi olup olmadığını belirtin;

Bölüm 16: DiÄŸer bilgiler:
R cümleciklerinin (tehlike ibareleri) ve H bildirimlerinin metinleri eksiksiz olarak listelenecektir;

DeÄŸiÅŸikliÄŸi durumunda, eklenen, silinen veya deÄŸiÅŸtirilen bilgileri belirtin;
*1 Aralık 2010’dan 1 Haziran 2015 tarihine kadar, maddeler hem 67/548/EEC sayılı eski YönetmeliÄŸe (DSD) hem de CLP YönetmeliÄŸi’ne uygun olarak sınıflandırılacaklardır.
• REACH kayıt numarası edinildiÄŸinde;
• Tehlikeli maddeler için 1 Aralık 2010’dan itibaren; tehlikeli karışımlar için 1 Aralık 2015’ten itibaren; yeni bir tehlike bilgisi veya Risk yönetimi tedbirlerini etkileyebilecek bir bilgi mevcut olduÄŸunda; bir madde CLP YönetmeliÄŸi’ne uygun olarak sınıflandırıldığında;
• REACH kapsamında bir izin verildiÄŸinde veya izin talebi reddedildiÄŸinde;
• REACH kapsamında bir kısıtlama uygulandığında;

Güvenlik bilgi formunun en kısa zamanda güncellenmesi ve geriye dönük olarak geçmiÅŸ 12 ay boyunca ürünü tedarik etmiÅŸ müÅŸterilere en kısa sürede iletilmesi gerekmektedir.

Bir REACH kayıt numarası alındığında REACH SDS nasıl güncellenmelidir?
Kayıt numarası eklenir; bilinen (kayıt dosyasında tanımlı) kullanımlar ve önerilmeyen kullanımlar eklenir; mevcutsa,her türlü risk yönetim tedbirini içeren maruziyet senaryoları eklenir; güvenlik bilgi formunda yer alan bilgi, ilgili madde için Kimyasal Güvenlik Raporu’ndaki bilgiyle, karışım içinse, bu karışım için bir Kimyasal Güvenlik DeÄŸerlemesi (CSA) varsa bununla uyumlu olmalıdır; DNEL (türetilmiÅŸ etkisizlik seviyesi) ve PNEC (tahmin edilen etkisizlik konsantrasyonu) mevcut ise verilmelidir;

Not: Bir güvenlik bilgi formu güncellendiÄŸinde, formun ”Revizyon (yeni düzenleme) tarihi” adı verilen en son tarihli versiyonu tüm müÅŸterilere saÄŸlanmalıdır.

REACH YönetmeliÄŸi’ne göre geniÅŸletilmiÅŸ güvenlik bilgi formu (e-SDS) nedir?

Maruziyet Senaryoları (Kimyasal Güvenlik Raporu’ndan – kayıt dosyasının bir bölümü), REACH kaydı tamamlandıktan sonra güvenlik bilgi formuna eklenmelidir. GüncellenmiÅŸ güvenlik bilgi formu “geniÅŸletilmiÅŸ” güvenlik bilgi formu veya eSDS olarak anılır.
‘Maruziyet Senaryosu’, operasyonel ÅŸartlar ve risk yönetim tedbirlerini de içerecek ÅŸekilde, maddenin hayat döngüsü boyunca nasıl üretilip kullanıldığını ve üretici veya ithalatçının, maddenin insan saÄŸlığı ve çevreye maruziyetlerini nasıl kontrol atında tuttuÄŸunu veya alt kullanıcılara kontrolü hakkında önerilerini tanımlar.

Not 1: e-SDS, yalnızca yılda 10 tonun üzerinde satılmakta olan ve tehlikeli olarak sınıflandırılmış maddeler için gereklidir.

Not 2: Bir e-SDS, yüzlerce sayfayı bulabilmektedir. Kendilerine bir e-SDS ulaÅŸtığında müÅŸteriler, kendi özgün kullanımlarına uygun maruziyet senaryosunu/ senaryolarını tespit etmelidirler. Kendi kullanımlarının kapsam içinde olmaması halinde kendi maruziyet senaryolarını oluÅŸturmaları gerekecektir.

Maddeler: 1 Aralık 2010 tarihinden itibaren hem DSD hem de CLP’ye göre Güvenlik Bilgi Formlarında “çifte” sınıflandırılacak (dual classification); etiketleme ve ambalajlamaları ise sadece CLP nin yeni kriterleri uygulanacaktır.

Karışımlar: 1 Haziran 2015’e kadar DPD’ye göre sınıflandırılıp, etiketlenebilecekler; bu zaman zarfında “tercihen” CLP uygulanmak istenirse, Güvenlik Bilgi Formlarında çifte sınıflandırma uygulanıp, etiket ve ambalajlar sadece CLP’ye uygun olacak.
1 Haziran 2015 tarihinden itibaren, hem maddeler hem de karışımlar sadece CLP’ye göre sınıflandırılacak, etiketlenecek ve ambalajlanacak.

KISALTMALAR
*Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals (REACH)
*GHS -Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals
*CLP - Guidance on classification, labelling and packaging
*GHS - Kimyasalların Sınıflandırma ve Etiketlendirilmeleri için Global Uyum Sistemi
*CLP - Kimyasal madde ve Müstehzarlar için Sınıflandırma, Etiketleme ve Paketleme YönetmeliÄŸi
*persistent, bioaccumulative and toxic (PBT), or very persistent and very bioaccumulative (vPvB), substance of very high conern(SVHC).


Bülent Özdemir
Biyolog
Mevzuat Danışmanı / TSE sertifikalı GBF hazırlayıcısı