BÄ°YOSÄ°DAL ÃœRÃœN OLARAK ANTIFOULING BOYALARIN DURUMU

Boyatürk Dergisi - 2013 AÄŸustos-Eylül Sayısı

Antifouling boyalar diÄŸer bir deyiÅŸle zehirli boyalar veya kekamoz önleyici boyalar teknelerin, suyun içinde bulunan kısımlarını koruma konusunda büyük öneme sahip olan boyalardır. Deniz suyu ile temas eden teknenin yüzeyi, deniz organizmaları ve diÄŸer deniz canlıları tarafından kaplanmaya açıktır. Deniz canlıları teknenin karinasına tutunur, hızlı bir ÅŸekilde tekne yüzeyinde çoÄŸalmaya baÅŸlar ve bu canlıları yüzeyden uzaklaÅŸtırmak zorlaşır. Antifouling boyaların kullanılmasıyla teknelere zarar veren ve maddi sorunlarla birlikte zaman kayıplarına neden olan kekamoz, yabani ot ve sümüksüler gibi kirlilik yaratıcı canlıların tekne yüzeyine tutunmaları ve çoÄŸalmaları önlenmektedir.

Peki, antifouling boyalar etkisini nasıl göstermektedir?

Ä°deal antifouling boyada biyositin yayılma hızı ve etki süresi önemli parametrelerdir. Antifouling boyalarda bulunan reçinemsi yapı içerisindeki biyosidal aktif madde boyanın su ile temasının ardından yavaÅŸ yavaÅŸ suya salınmalıdır. Bu kontrollü salınım hızı çok önemlidir ve ürünün kullanım ve etki süresini belirler. Salınım hızının ideal süresinden daha fazla olması, antifouling boyanın etki süresini kısaltır.

Ürünün kullanılması ile yüzeyde oluÅŸan biyosid tabakası kirleticilerin yerleÅŸmesini önler. Boya içerisindeki biyosidal aktifin suya salınması ile kekamoz, yabani ot ve sümüksüler gibi kirlilik yaratıcı istenmeyen deniz canlılarının tekne gövdesine yapışması engellenir.

Antifoulinglerin kullanım amaçları nelerdir?

Teknenin su ile temas eden yüzeylerinde oluÅŸan kekamoz, tekenin hızını azaltır, direnç oluÅŸmasına neden olur. Direncin artması aynı hızı saÄŸlamak için daha fazla yakıt kullanılmasına ve enerji sarfiyatına yol açar. Bunun yanısıra oluÅŸan kekamoz teknede gereksiz ağırlığa ve farklı alanlarda birikmesi sebebi ile teknenin su üzerindeki dengesinin bozulmasına, hareket kabiliyetinin azalmasına neden olur. Biriken kekamoz, tekne gövdesinde delinmelere sebep olur, bu da büyük maddi kayıpların oluÅŸmasına bir nedendir. Tüm bu olumsuzlukları önlemek amacıyla uzun süre suda kalan tekneler için antifouling boyaların kullanımı tekne sahiplerinin tercihidir.

Antifouling boyalar neden “Biyosidal Üründür”?

Antifouling boyaların neden biyosidal ürün olduÄŸunu anlamak için öncelikle biyosidal ürün tanımına bakmak gerekmektedir.

“Biyosidal ürün, satışa sunulduÄŸu hali ile, içeriÄŸinde, ürünün etkinliÄŸini saÄŸlayan bir veya birden fazla aktif madde içeren, kimyasal veya biyolojik olarak etkin olduÄŸunu iddia ettiÄŸi zararlı organizmanın çeÅŸitli yaÅŸam alanlarında kontrol edilmesini, uzaklaÅŸmasını, hareketinin kısıtlanmasını, zararsız hale getirilmesini, yok edilmesini saÄŸlayan ve bu amaç ile kullanıma hazır halde satışa sunulmuÅŸ ürünlerdir.”

Biyosidal ürünler SaÄŸlık Bakanlığı tarafından ruhsat zorunluluÄŸu bulunan ürünlerdir. Biyosidal ürün kapsamında bulunan ve günlük yaÅŸantımızda kullandığımız antibakteriyel sabunlar, yer ve yüzey temizleyici ürünler gibi “antifouling” iddiaya sahip boyaların da ruhsat almaları gerekmektedir.

T.C. SaÄŸlık Bakanlığı tarafından A.B. 98/8/EC Direktifi doÄŸrultusunda hazırlanan ve 27449 sayılı (4. Mükerer) ve 31 Aralık 2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüÄŸe giren Biyosidal Ürünler YönetmeliÄŸi’ne göre öncelikle, tüm biyosidal ürünlerde olduÄŸu gibi ruhsatlandırılacak antifouling boyanın aktif maddesi yönetmelikte listelenen aktif maddeler içerisinde bulunmalıdır. Bunun ile birlikte bu aktif maddenin/maddelerin, antifouling boyanın kullanım alanı olan “bozunmayı önleyici ürünler” için uygun olan aktif maddelerden (bakır pirition gibi) olması gerekmektedir.

Antifoling boyaların ruhsatlandırılması, diÄŸer biyosidal ürünlerde olduÄŸu gibi bir kaç aÅŸamadan oluÅŸmaktadır; hatta antifouling boyalarda, ürünlerin renk versiyonlarının olması sebebi ile bu aÅŸamalar daha detaylı bir ÅŸekilde iÅŸlenmektedir.

Bu aÅŸamalardan ilki, yukarıda da bahsettiÄŸimiz gibi, aktif maddenin uygunluÄŸudur. ÖnbaÅŸvurunun bakanlık yetkililerince deÄŸerlendirilmesinde öncelikle aktif madde kontrolü yapılmaktadır. Bununla birlikte, ürünün içeriÄŸi oluÅŸturan her bir maddenin ürün içerisindeki fonksiyonunun belirtilmesi de önemlidir. Ürüne ait örnek etiketin yönetmelikte belirtilen tüm hususları karşılıyor olması gerekmektedir. Bu hususlardan bazıları örneÄŸin, etikette aktif madde ismi verilmeli ürün içerisindeki % oranı net miktar olarak etikette belirtilmeli; ürünün sınıflandırması etiket üzerinde eÄŸer varsa sembolü ile belirtilmeli ve ürüne ait Güvenlik Bilgi Formu ile uyumlu olmalı ve bu Güvenlik Bilgi Formu, GBF hazırlama konusunda eÄŸitim almış ve akredite kuruluÅŸ tarafından sertifikalanmış yetkili bir kiÅŸi tarafından hazırlanmış olmalı; ürünün etkin olduÄŸu iddia edilen organizma isimleri etiket üzerinde bulunmalı; yanlış yorum ve uygulamalara sebep olabilecek sözlü, yazılı ve görsel yayınlar bulundurmamalıdır.

Antifouling ürünlerin, biyosidal ürün ruhsatı alınması ile ilgili ön baÅŸvurunun tamamlanması sonrasında, ürünlerin bakanlık tarafından istenen analizlerinin tamamlanması ve literatür taraması ile birlikte ruhsat dosyalarının hazırlanması gerekmektedir. Henüz bir mutabakata eriÅŸilmemesi ve ilgili laboratuvarın analizleri yapmaya baÅŸlamaması sebebi ile Bakanlık tarafından onaylı laboratuvarlarda yapılması gereken bu analizler tamamlanamamış ve dolayısıyla hiçbir antifouling boya firması ruhsat alamamıştır.
Antifouling boyaların SaÄŸlık Bakanlığı tarafından denetimlerinin sıklaÅŸtığı ve ruhsatsız ürünlere cezaların kesilmeye baÅŸlandığı bu günlerde, boyaların güvenli kullanımı için ruhsatlı ve etiketleri anlaşılabilir ürünlerin kullanılmasına dikkat çekilmelidir.

Hande ERENSOY
Kimyager / Çevre Görevlisi
Kimyasal Mevzuat Uzmanı