REACH & CLP YÖNETMELİKLERİNİN ENDÜSTRİMİZE ETKİLERİ VE BUNDAN SONRAKİ ADIMLAR

Boyatürk Dergisi - 2011 Haziran-Temmuz Sayısı

90’lı yıllarla birlikte kelime daÄŸarcığımıza yerleÅŸen “küreselleÅŸme” olgusu, ticari anlamda da yakın zamana kadar edindiÄŸimiz pek çok alışkanlığı zorunlu olarak terk etmemize neden oldu. Ülkemiz kimya endüstrisi de bir yandan hem iç hem dış pazarlarda yakaladığı büyüme ivmesini daha da ileriye taşırken, bir yandan da küreselleÅŸme, A.B.’ye katılım süreçleri gibi dışsal etmenlerle bir anlamda “mücadele” etmeyi öÄŸrenmeye baÅŸladı.

2006 yılından beri yürürlükte olan A.B. YönetmeliÄŸi REACH, Avrupa Ekonomik Alanı’na ihracat yapan firmalarımızı doÄŸrudan etkiledi. Artık çoÄŸumuzun haberdar olduÄŸu için detaylandırmaya gerek olmadığını düÅŸündüÄŸümüz bu kapsamlı mevzuat, bilindiÄŸi gibi belirli tonaj aralıkları için üç son tarih itibarıyla A.B. Bölgesine yıllık 1 ton üzerinde ihracı gerçekleÅŸen maddelerin ECHA nezdinde kayıt altına alınmasını ÅŸart koÅŸuyor. CRAD olarak, endüstrimiz dahilinde faaliyet gösteren pek çok firmanın ön kayıt ve kayıt iÅŸlemlerini, temsilcisi olduÄŸumuz Ä°ngiltere’de yerleÅŸik Tek Temsilci firma aracılığıyla gerçekleÅŸtirmiÅŸ olmaktan memnuniyet duyuyoruz. Bu vesileyle Türk firmaları, Avrupa pazarına herhangi bir engelle karşılaÅŸmaksızın ihracatlarını gerçekleÅŸtirebilmekteler. Bu konuda derginizin bu sayısının konu baÅŸlıklarından birisi olan Polimer ve Polimer Dispersiyonları, Monomerler konusunda da birkaç eklenti yapmanın faydalı olacağını düÅŸünüyoruz. Piyasada çok fazla sayıda farklı polimer maddesinin bulunması ve polimer moleküllerinin genel olarak yüksek molekül ağırlığına sahip olmasından dolayı, bu moleküllerin maddelere göre, görece daha az tehlikeli olduÄŸu düÅŸünüldüÄŸünden mevzuattaki tanıma uyan polimerler REACH kapsamında kayıt ve deÄŸerlendirmeden muaf tutulmuÅŸlardır. Bununla beraber, polimer üreticisi veya ithalatçısı tedarik zincirinde henüz kaydı yapılmamış ve aÅŸağıdaki koÅŸullara uyan monomerleri veya diÄŸer maddeleri REACH Madde 6(3)’e göre ECHA nezdinde kayıt ettirmek zorundadır:
a) Polimerin içindeki monomer maddeleri ya da monomer birimleri formundaki diÄŸer maddelerin ve kimyasal olarak baÄŸlanmış maddelerin ağırlıkça oranları (ağırlık/ağırlık) % 2’ye eÅŸit veya daha fazla ise;
b) Bu monomer maddelerin veya diğer maddelerin toplam miktarı 1 ton/yıl veya daha fazlaysa (toplam miktar burada monomer maddelerin ya da nihai polimerde bağlanmamış veya polimere kimyasal olarak bağlanmış diğer maddelerin toplam miktarıdır).

Tabi ki Avrupa BirliÄŸi’nin, uzun vadede özellikle kimyasalların insan saÄŸlığı ve çevreye olumsuz etkilerini ilk etapta kesin olarak tespit etmek daha sonra da gerekli önlemleri sıkı bir ÅŸekilde uygulamak ÅŸeklinde özetlenebilecek geniÅŸ kapsamlı yönetiÅŸim felsefesi gereÄŸince, söz konusu olan sadece REACH YönetmeliÄŸi ve buna baÄŸlı olarak kimyasalların kayıt altına alınmasından ibaret deÄŸil. Örnek vermek gerekirse BirleÅŸmiÅŸ Milletlerin GHS isimli küresel uyumlaÅŸtırılmış sınıflandırma ve etiketleme sistematiÄŸini de 1272/2008 (EC) sayılı nispeten yeni CLP Mevzuatı adı altında adapte ederek, kimyasal madde ve karışımların sınıflandırma, etiketleme ve ambalajlanmasında tamamen yeni bir sistem benimsendi. Bu mevzuat gereÄŸince kısaca bahsetmek gerekirse “kendi halinde” kimyasal maddeler için CLP’ye uygun sınıflandırma, etiketleme ve dolayısıyla Güvenlik Bilgi Formu düzenleme gerekliliÄŸi Aralık 2010 tarihinden itibaren zorunlu hale getirildi; karışımlar içinse tehlike özellikleri için tam bir konsensüs saÄŸlanabilmesi için 2015 tarihine kadar geçerli olacak bir “geçiÅŸ zamanı” belirlendi. Firma olarak, genel olarak bu tür mevzuat deÄŸiÅŸikliklerine hazırlıksız durumda olan endüstrimize, mevzuat uyumu konusunda, donanımlı altyapımız ve uzman personelimizle her türlü desteÄŸi saÄŸlamaya devam ediyoruz.

Ayrıca yine CLP kapsamında olmakla beraber biraz daha farklı bir yasal gereklilik konusunda firmalarımızı buradan da ikaz etmek isteriz. Bu A.B. içine yapılan operasyonlarda –REACH’ten farklı olarak- tonaj alt limiti olmaksızın her türlü “maddenin” CLP sınıflandırma önerilerinin ECHA’nın sistemine bildiriminin yapılması konusudur. Buna göre resmi son tarihi 3 Ocak 2011 olan bu bildirimin gerçekleÅŸtirilmiÅŸ olması gerekiyordu; ancak yine de sistem hala açık olduÄŸundan endüstri üyelerimize tavsiyemiz “ geç bildirimin, hiç yapılmamasından daha iyi” olacağı yönündedir.

REACH YönetmeliÄŸi baÅŸta olmak üzere, A.B.’nin son yıllarda devreye soktuÄŸu yasal çerçeve hız kesmeden uygulanmaya ve yeni talepler ortaya koymaya devam ediyor; bir baÅŸka deyiÅŸle, ÅŸu an hiçbir ÅŸeyin sonuna gelmiÅŸ deÄŸiliz. Yukarda bahsedilenlerden baÅŸka, özellikle ÅŸu ana kadar madde ve karışım üreticilerinden çok daha az bilgi sahibi olan “eÅŸya” üreticileri için önümüzdeki günler kritik olacak gibi duruyor. ECHA’nın yılda iki kez güncellediÄŸi ve ÅŸu an itibarıyla 40’ın üzerinde maddeden oluÅŸan SVHC (yüksek derecede kaygı veren maddeler) aday listesinden REACH’in “Ä°zin Listesi” olan Annex XIV’e ilk partide altı adet maddenin geçiÅŸi bu yılın 17 Åžubat tarihinde gerçekleÅŸti. 1 Haziran 2011 itibarıyla bu maddelerin A.B. içine, belirli kullanımlar için izin alınmaksızın gönderilmesi mümkün olamayacak. EÅŸya içinde SVHC maddeler, kısaca, tüm eÅŸyanın “ağırlıkça (w/w)” %0,1’inin üzerindeyse ve A.B.’ye yıllık 1 ton üzerinde giriyorsa bu kapsamda deÄŸerlendirilecek. Tabi ki pratikte A.B. içinde de, özellikle %0,1 oranının saÄŸlıklı tespitine dair yoÄŸun tartışmalar ve muÄŸlak noktalar olmasına raÄŸmen, uygulama bize kalırsa tavizsiz bir biçimde gerçekleÅŸtirilecek. Bu konuda “eÅŸya” ihracatı yapan firmalarımıza önerimiz, kamusal eriÅŸime açık olan bu listeleri takip etmeleri ve ilk etapta içeriklerinde yukarıdaki ÅŸartları haiz maddelerin olup olmadığını kontrol etmeleridir. Åžayet içeriklerde bu maddelerden varsa, izin alınmamış belli kullanımların A.B.’ye giriÅŸleri kesin olarak yasaklanacaktır, bahsi geçen “izin” mekanizmalarının hem çok masraflı hem de oldukça zahmetli süreçler olduÄŸu akıldan çıkarılmadan bir an önce muadil madde arayışına girilmesi veya oranların %0,1’in altına çekilmesi gibi pragmatik çözümlere yönelinmesi gerekecektir.

Åžu ana kadar hep A.B ve küresel mevzuatlardan bahsettik, tabi ki kaçınılmaz olarak bu tür yasal gerekliliklerin, her ne kadar bir atalet dönemine girilmiÅŸ olsa da, ülkemizin A.B. uyum müktesebatı çerçevesinde Türkiye’de de mevzuat uyarlamaları ÅŸeklinde, amiyane tabirle “tam gaz” yürütüldüÄŸüne ÅŸahit oluyoruz. GeçtiÄŸimiz günlerde Helsinki’de ECHA icra kurulu baÅŸkanı Geert Dancet’in söyledikleri aslına bakılırsa durumu özetliyor: “ A.B. dışı ülkeler için asıl mücadele alanı REACH’in bir anlamda kopyası olacak bir mevzuatın benimsenmesi olacaktır, böylelikle bu ülkelerin yeni yönetmelikler hazırlamak için fazladan çaba göstermelerine gerek olmayacaktır”. Tam da bu söyleme uygun olarak ülkemizde konuyla ilgili bakanlıklar peÅŸ peÅŸe çok benzer yönetmelikler çıkarma yoluna gittiler. Bunlardan yakın zamanda devreye girenler arasında; Kimyasalların Envanteri ve Kontrolü YönetmeliÄŸi, Büyük endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik, Biyosidal Ürünler YönetmeliÄŸi, Bitki Koruma Ürünlerinin Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik gibi birçok mevzuat sayılabilir. Öte yandan 2013-2014 gibi, Türkiye’de REACH benzeri bir uygulamanın yürürlüÄŸe girmesi beklentiler dahilindedir.

Ekonomik büyüklük anlamında dünyanın sayılı aktörleri arasında yer almaya baÅŸlayan ülkemizin, kimya sektörü bazında geliÅŸen ve sürekli geniÅŸleyen mevzuat gerekliliklerine tam uyumu açısından CRAD olarak azami gayreti göstermek bizim temel motivasyonumuz haline gelmiÅŸtir. Ä°lerleyen zamanlarda da endüstrimiz karmaşık mevzuat yükümlülükleriyle baÅŸ etmek zorunda kalacaktır, bu nedenle inancımız, küresel piyasalarda var olabilmek için büyük düÅŸünürken ÅŸeytanın ayrıntıda olduÄŸu gerçeÄŸini de akıldan çıkarmamak yönünde olacaktır. Endüstri üyelerimize gelecek için baÅŸarılı günler temenni ederken, Fransız filozof Blaise Pascal’ın bir sözüyle baÄŸlamak isterim: “ Åžu an önümdeki mektup çok uzun görünüyor, çünkü maalesef daha kısa yazma olanağım yok”.

Gürhan Varlık
A.B. Kimyasal Mevzuat Danışmanı