REACH MEVZUATI – SULAR DURULUYOR MU YOKSA FIRTINA ÖNCESİ SÜKÛNET Mİ?

Turkchem Dergisi - 2014 Kasım - Aralık Sayısı

Zaman hızla akıyor. REACH Mevzuatının yayım tarihi olan 2006 yılından günümüze 3 önemli eÅŸik tarih geldi geçti. Bunlardan ilki hiç ÅŸüphesiz ki Ön kayıt sürecinin sonu olan 30 Kasım 2008 idi. Sonraki yılda 1000 ton ve daha yüksek tonajlı ve de CRM maddeler için son tam kayıt tarihi olan 1 Aralık 2010, ve son geçilen ise 100 ton ve üzeri maddeler için son kayıt tarihi olan 1 Haziran 2013. REACH kayıtlarına dair önümüzde kalan son eÅŸik tarih 1 ton ve üzeri tüm maddelerin tam kayıtlarının tamamlanmasının beklendiÄŸi 1Haziran 2018. Çok var gibi görünüyor deÄŸil mi? Ancak REACH mevzuatının yayımından bu güne neredeyse 8 yıl su gibi geçti. Önümüzde ise sadece 3,5 yıl var.

REACH mevzuatına dair yakın bir zamanda Åžikago’da düzenlenen ChemCon Kongresinde ECHA ve AB üye ülkeleri yetkili otoritelerinin yaptığı sunumları dinleme fırsatım oldu. Bu kapsamda bu sunumlardan derlediÄŸim kritik noktaları siz deÄŸerli TurkChem okurları ile paylaÅŸmak isterim.

ECHA önümüzdeki yıllarda REACH ile ilgili stratejik hedeflerini ÅŸu ÅŸekilde sıralıyor:
* Kimyasalların güvenli üretimi ve kullanımı için gerekli yüksek kaliteli veriyi kullanıma sunma düzeyini maksimuma çıkarmak,
* Otoriteleri endiÅŸe edilen kimyasalların tespiti konusunda elde edilen veriyi akıllıca kullanmak üzere harekete geçirmek,
* Üye ülkelerin, AB kurumlarının ve diÄŸer ilgili aktörlerin Bilimsel ve mevzuatsal kapasitelerini arttırmak amacı ile bir veri ağı olarak hizmet etmek ve bilimsel zorlukları adreslemek,
* Mevcut ve gelecekteki yasal görevleri kısıtlı kaynaklar ile yerine getirebilmek amacı ile zemin oluÅŸturmak.

Yukarıda sıralanan hedefler doÄŸrultusunda ECHA 2014 yılı kapsamında yaptıklarını ÅŸu ÅŸekilde özetliyor:

Madde KimliÄŸi tarama mektupları: 1350 dosya incelenmiÅŸ, %80’i güncellenmiÅŸ ve kalanlar üzerinde daha detaylı inceleme yapmak üzere faaliyete devam edilmekte. Bunun yanı sıra rehber ve el kitaplarının yaÅŸanan örnekler ile zenginleÅŸtirilerek güncellenmesine ve yenilenmesine devam edilmiÅŸ.

Özellikle SVHC olarak nitelendirilen maddelerin Ara madde ( intermediate ) kayıtlarının üzerine yoÄŸunlaşılmış. ECHA’nın odaklandığı bir diÄŸer nokta da Üye Ülke Otoriteler ağı arasında kurulan forum vasıtası ile üye ülkelere bilgi saÄŸlamak ve onların denetimlerinden gelen geri beslemeler ile ilerleyene yılların denetim stratejileri için politika oluÅŸturmak üzerine AB Komisyonuna genel tavsiyeler sunmak. Tabi bu hususların başında Güvenlik Bilgi Formu (SDS/e-SDS) ve Kimyasal Güvenlik DeÄŸerlemesi gelmekte.

SVHC konusunda daha hızlı hareket edebilmek adına özellikle Endokrin Bozucular hakkında oluÅŸturulan Endokrin Bozucular Uzman Grubu vasıtası ile bu niteliÄŸe sahip maddelerin tespitini hızlandırmak öncelikli faaliyetlerden biri olarak ele alınmakta.

Dikkat çekici geliÅŸmelerden biri de ECHA tarafından oluÅŸturulan ve PACT olarak adlandırılan liste. Tam adı Kamusal Aktivitelerin Koordinasyonu Aracı olan bu liste 2013 Åžubatında baÅŸlatılan ve SVHC yol haritası adı altında uygulamaya konan Risk Yönetimi Opsiyon Analizi olarak adlandırılan ve üye ülke otoritelerince incelemesine baÅŸlanan ya da hakkında rapor ortaya konan maddelerin SVHC veya Kısıtlama listesine aday gösterilmesi öncesinde hazırlanan raporları (hazırlayan üye ülkenin oluruna baÄŸlı olarak) halka açık ÅŸekilde yayımlanmasını amaçlıyor. Bu liste eldeki mevcut verilere dayanılarak hazırlandığı için paydaÅŸlardan gelecek yeni bilgiler doÄŸrultusunda bu listede yer alan sonuçların deÄŸiÅŸebileceÄŸine de dikkat çekiliyor. Bir anlamda bu liste için maddenizin gelecekteki durumuna dair bir gösterge adını da verebiliriz. Özetle buradaki maddeler çıkacak sonuca göre ya SVHC aday listesine gidecek, ya kısıtlama listesine gidecek ya da ( tabi yeteri kadar savunucu veri sunulabilirse) RMOA olarak adlandırılan programdan çıkartılarak PACT listesinden kurtulacak. Bu nedenlerle ECHA web sayfasında bulunan ve an itibarıyla 85 madde barındıran bu listeye arada göz atmakta fayda var.

Bunu takiben ECHA yetkilileri 2018 kayıtlarına dair beklentilerini 2010 ve 2013 kayıtlarını da örnek göstererek ÅŸu ÅŸekilde yansıtıyorlar:

2010 yılında takriben 3400 madde için yirmi bini aÅŸkın dosyanın ajansa sunulduÄŸunu, 2013 yılında ise 3000 civarı madde için 9000 civarı dosyanın sunulduÄŸunu ifade ediyorlar. Bu bilgiler ışığında yapılan 2018 projeksiyonunda ise hem en alt tonaj bandına inileceÄŸi hem de KOBÄ° ölçeÄŸindeki firmaların kayıtlarını gerçekleÅŸtirecekleri öngörüsü ile 25000 den fazla madde için yetmiÅŸ bini aÅŸkın dosya sunumu beklentisine sahipler. Buradaki kaygıları tabi daha küçük üreticilerin ve düÅŸük tonajlı katma deÄŸerli kimyasalların söz konusu olduÄŸu durumlarda eldeki verilerin yeterli olmayacağı ve birçok yeni veri derlenmesi gerekeceÄŸine dair. Ayrıca az üyeli ancak çok miktarda birçok SIEF doÄŸacağı için muhaberatın güçlüÄŸü ÅŸimdiden ikaz etmek istedikleri bir diÄŸer endiÅŸe.

ECHA ayrıca 2018 kayıtlarının KOBÄ°’ler için ciddi bir yük oluÅŸturacağı ve buna dair desteÄŸin hangi kanaldan ne ÅŸekilde sunulacağına dair strateji oluÅŸturulması konusunda AB üye ülkelerinin dikkatini çekmeyi amaçlıyor. DiÄŸer yandan da 2018 kayıtçılarının dertlerini anlamaya çalışıyor. Åžu ana kadar tespit ettiklerini; Aşırı fazla rehber, daha kullanıcı niceliÄŸine özgü tavsiye ihtiyacı, Kompleks biliÅŸim araçları ve giderlerin adaletsiz paylaşımı olarak sıralıyor.

KOBÄ°’lere dair sorunların üzerine özellikle 2016 yılında yoÄŸunlaÅŸarak 2018 yılı kayıtları için KOBÄ°’lerin iÅŸlerinin kolaylaÅŸtırılması amaçlanıyor.

SVHC yol haritası için ise endüstrinin kaynak planlamasını da göz önünde bulundurarak daha öngörülebilir bir politika güderek ve süreci daha ÅŸeffaf yürüterek endüstriye yardımcı olmayı planlıyor.

Hali hazırda ECHA 14 Kasım 2014 tarihinde güncellendiÄŸi hali ile 12813 madde için sunulmuÅŸ olan 49451 maddenin halka açık kısmını web sitesinde yayımlıyor. Bu veriler yurdumuz gibi AB dışı ülkelerinde incelemesine açık ve maddeler için bu güne kadar derlenen en nitelikli ve güvenilir veri kaynağı olarak nitelenmeyi hak ediyor.

REACH mevzuatının hedeflediÄŸi noktalardan biri de mevzuatın ve ilgili diÄŸer mevzuatların vasıtasıyla derlenen verileri önce bir Infocard formatında daha sonra da Kısa Profil olarak adlandırılan formatta tüm halkın eriÅŸimine sunmak. Tabi burada sunulacak olan firmalara dair gizlilik taahhüdü verilen bilgiler olmayacak. Sunulması amaçlanan maddenin niteliÄŸi zararlılığı, kullanım alanları gibi bilgiler. Bu bilgilere kaynak olarak kullanılacak olanlar ise;

*Ön kayıt verileri
*Kayıt dosyaları
*Birlik Sürekli Aksiyon planı (CoRAP)
*Kısıtlama Listesi (REACH Ek XVII)
*Ä°zin listesi (REACH Ek XIV)
*Harmonize sınıflandırma listesi ( CLP Annex VI)
*Biyosidaller için onaylı aktif maddeler
*Ve Roterdam Konvansiyonuna tabi PIC maddeler.

Birinci AÅŸamada Infocard adı verilen madde bilgi kartları ile maddeye dair zararlılık, kullanım, etiket ve kısıtlama veya SVHC durumuna dair bilgilerin sunulması. 2. AÅŸamaya geçildiÄŸinde ise bu madde hakkında fiziko kimyasal, toksikolojik ve ekotoksikolojik bilgilerin de yer aldığı Brief Profile adı verilen madde veri profilleri halk eriÅŸimine açık bir ÅŸekilde yayımlanıyor olacak.

Yukarıda bahsi geçen süreç zaten REACH mevzuatının esas ruhunu yansıtıyor: Maddeler hakkında yüksek kalitedeki güvenilir bilgiyi, üreticiler masrafını karşılamak üzere derlemek ve bunları düzenlemeler yapmak için otoritelerin, kimyasalları güvenli kullanmak için endüstrinin ve zararlılık bilgisine vakıf olmaları ve kimyasal kullanım tercihlerini bu bilgiyi dikkate alarak yön verebilmeleri için tüketicilerin kullanımına sunmak.

Yakın bir gelecekte ÅŸu andaki duyurulan adı ile KKDÄ°K yönetmeliÄŸinin Çevre ve Åžehircilik Bakanlığınca yürürlüÄŸe koyulmasıyla tüm REACH sürecinii bu sefer yürüten ülke endüstrisi olarak birinci elden muhattabı olacağımızın altını çizmekte fayda var. Unutulmamalı ki endüstrimiz tarafından ÅŸu ana kadar yürütülen REACH uyum faaliyetlerinin hepsi AB içi ihracatımızın aksamaması adına, AB müÅŸterilerimiz namına yürütülen iÅŸlemler idi. Oysa Türkiye’nin REACH uyumlaÅŸtırması olan KKDÄ°K yürürlüÄŸe girdiÄŸinde cezai hükümleri Türk endüstrisine uygulanacak olan bir mevzuatla muhattap olacağız.

Melih BABAYİĞİT
Genel Müdür